Prijs van het Vrije Woord

Het initiatief van deze prijs is ontstaan onder leiding van Max de Bok, oud-voorzitter van Nieuwspoort, die altijd het Vrije Woord uitdroeg. Samen met Hans Prakke, als voorzitter van de jubileumcommissie, zorgden zij op initiatief van Nieuwspoort dat de Prijs van het Vrije Woord aandacht biedt aan het maatschappelijk debat over dit onderwerp.

Waarom deze prijs?

Nieuwspoort is op 5 maart 1962 opgericht als ontmoetingsplaats voor informatie-uitwisseling en nieuwsverwerking. Tegelijkertijd is Nieuwspoort bij uitstek een (maatschappelijk) debatcentrum waar politici, journalisten, overheid en belangenbehartigers graag de degens kruisen. Hierbij staat het vrije woord hoog in haar vaandel. Op 4 mei, als in Nieuwspoort al degenen en in het bijzonder journalisten, herdacht worden die in de bezettingstijd het leven lieten voor de vrijheid van meningsuiting, staan we uitvoerig stil bij het vrije woord. Het vrije woord is niet vanzelfsprekend en verdient het om regelmatig bij stil te staan, er aandacht voor te vragen en er in vrijheid over te discussiëren.

Zelfs op de gevel van het Internationale Perscentrum is het vrije woord verankerd. Er is een reliëf van Rudi Rooijackers aangebracht. Aanvankelijk was dit in 1967 op het oude pand aan Hofsingel geplaatst, later is het meeverhuisd naar Lange Poten.

De tekst van Jan H. de Groot luidt:

1940-1945
Hoort!
Het vrije woord
bedreigd, versmoord,
brengt in de nood
zijn vechters voort
tot aan de dood.

Het is een fundamenteel mensenrecht om het vrije woord te mogen en kunnen voeren. Franklin Roosevelt noemde het niet voor niets als een van de Vier Vrijheden: Freedom of speech for all. Dit is ook de link van ons Comité naar de samenwerking met de Roosevelt Foundation. Die Vier Vrijheden zijn daarna opgenomen in de preambule van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: de komst van een wereld waarin de mensen vrijheid van meningsuiting en geloof zullen genieten en vrij zullen zijn van vrees en gebrek, is daarin verkondigd als het hoogste ideaal van ieder mens. Een samenleving zonder het vrije woord is geen vrije samenleving. Wie opkomt voor het vrije woord draagt ook bij aan een samenleving waarin erkenning van de inherente waardigheid en van de gelijke en onvervreemdbare rechten van alle leden van de mensengemeenschap grondslag is voor de vrijheid, gerechtigheid en vrede in de wereld.

De Prijs van het Vrije Woord:

De winnaar van de prijs onderscheidt zich op het gebied van bescherming en verspreiding van het vrije woord, zowel nationaal als internationaal. De prijs wordt door een onafhankelijke jury toegekend aan een persoon, een groep van personen of een organisatie die zich heeft onderscheiden door zijn/haar activiteiten op het terrein van de mensenrechten, de verspreiding en/of bescherming van het vrije woord uitdrukkelijk daarbij inbegrepen, in Nederland, Europa of op wereldniveau. Bedoeld wordt het vrije woord, zoals belichaamd in de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid en neergelegd in de Grondwet van het Koninkrijk der Nederlanden en diverse internationale verdragen. Het vrije woord is een middel om een samenleving te grondvesten. Het is een fundamenteel mensenrecht om een samenleving zo in te richten. De desbetreffende persoon komt op voor het vrije woord, zodat anderen in de gelegenheid worden gesteld om het vrije woord te voeren. Het effect van zijn/haar werk moet Nederland overstijgen en moet niet één groep, maar meerdere groepen bereiken. Kortom, zijn/haar werk moet een brede impact hebben op de samenleving, ook buiten Nederland.

De Prijs bestaat uit een kunstzinnige verbeelding van het vrije woord ontworpen en uitgevoerd door de Haagse kunstenares Liesbeth Busman, een vrij besteedbaar bedrag van € 5.000,- en een oorkonde.

Eerdere winnaars:

• In 2007 werd de Prijs van het Vrije Woord voor het eerst uitgereikt aan mr. Max van der Stoel, destijds minister van Staat en oud-minister van Buitenlandse Zaken voor zijn inspanningen voor vrede en veiligheid en zijn grote internationale staat van dienst op het gebied van mensenrechten. Wim Deetman, destijds burgemeester van ’s-Gravenhage, overhandigde de prijs.
• In 2012 werd de Prijs van het Vrije Woord voor de tweede maal toegekend en wel als postuum eerbetoon aan Hans Verploeg, groot voorvechter van de persvrijheid. Als medeoprichter van Free Voice en Press Now zette hij zich actief in voor vervolgde vakgenoten in landen waar er een prijs staat op het vrije woord. Door een onafhankelijke jury, bepaald onder voorzitterschap van prof. Mr. E. Hirsch Ballin, werd de prijs uitgereikt aan Inge Brakman, de echtgenote van Hans Verploeg, door Jozias van Aartsen, burgemeester van ‘s -Gravenhage.
• In 2017 werd de Prijs van het Vrije Woord uitgereikt aan journalist en auteur Minka Nijhuis, die in haar werk vooral laat zien hoe burgers overleven in oorlogen en dictaturen. Minka Nijhuis: “Ik zie het als waardering voor de manier waarop ik bericht over oorlog en onderdrukking. Door mensen langdurig en van dichtbij te volgen in hun dagelijkse ongewisse leven wil ik hen een gezicht geven aan het nieuws dat non-stop voorbijflitst. Degenen die ik in mijn verhalen laat zien, betalen maar al te vaak een hoge prijs voor het vrije woord.”
• In 2022 werd de Prijs van het Vrije Woord uitgereikt aan onderzoeksjournalist Huib Modderkolk. Al jaren schrijft hij voor de Volkskrant over de ‘achterkant’ van nieuwe technologieën, over potentiële inbreuken op de privacy en de werkwijze van inlichtingendiensten. Jurylid Jeroen Smit: “Dat hij met zijn werk (ook) blootlegt hoe vrijheden en rechten van de pers, onze pers, in het geding zijn, is een grote verdienste. Die bedreigingen gaan uiteindelijk immers ons allen aan. De dramatische actualiteit onderstreept het belang ervan.”

Comité van Aanbeveling

Het Comité van Aanbeveling bestaat uit de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer, de burgemeester van Den Haag en uit voormalig minister-presidenten.

Het Bestuur:

Het bestuur bestaat uit de volgende personen:

• Inge Brakman - voorzitter
• Han Polman - vicevoorzitter
• Gérald Rensink - secretaris
• Roderik Potjer - penningmeester

De Jury:

De prijs wordt door een onafhankelijke jury bepaald. De jury bestaat uit de volgende personen:

• Egbert Myjer - voorzitter
• Jeroen Smit - lid
• Lilian Gonçalves -lid
• Minka Nijhuis - lid

Contact:

Wilt u meer weten over deze prijs dan kunt u contact opnemen met de secretaris van het Bestuur via 06 - 2001 8301 of via geraldrensink@casema.nl.