18de Kees Lunshoflezing door Paul Jansen
27 november 2025
'Het nieuws in de VS is stuk’
Tijdens de 18e Kees Lunshoflezing in Nieuwspoort schetste Amerika-correspondent Paul Jansen (De Telegraaf) een somber beeld van de staat van de Amerikaanse media. ‘Op cruciale momenten zijn de media niet de waakhond, maar onderdeel van het systeem.’’ aldus Jansen. Het gevolg: een historisch diep wantrouwen. Slechts 28 procent van de Amerikanen heeft nog vertrouwen in nieuwsmedia.
Dat wantrouwen treft ook politiek en instituties. Een democratie die ooit onaantastbaar leek, is volgens Jansen aan het afkalven. En Nederland? ‘Als we niet oppassen, gaan we dezelfde kant op.’
Strijd tussen ‘goed’ en ‘kwaad’
Jansen beschreef, met video’s, foto’s en grafieken, hoe veel Amerikanen het politieke speelveld zien als een existentiële strijd tussen goed en kwaad, waarbij traditionele media worden weggezet als spreekbuis van radicaal-links, het kwaad. President Donald Trump wakkert dat vijandbeeld dagelijks aan, met harde aanvallen op media en journalisten. Tegelijk blijft hij hen opvallend genoeg toegang geven. ‘Hij is ongekend vijandig, en ongekend toegankelijk,’ aldus Jansen.
Televisie zonder publiek, podcasts met miljoenen
Er klonken kreten van ongeloof toen Jansen de Amerikaanse kijkcijfers toonde. Het best bekeken nieuwsnetwerk, Fox News, trekt rond de 2 miljoen kijkers — vergelijkbaar met zo’n 135.000 kijkers in Nederland. ‘Een programma met zulke cijfers zou hier direct geschrapt worden.’
De oorzaak: versnippering, betaalmuren, wantrouwen en de enorme groei van podcasts. Zo bereikt Joe Rogan 11 miljoen luisteraars per aflevering. De relevantie van traditionele massamedia is daarmee sterk afgenomen.
Monocultuur en gemiste verhalen
Veel Amerikanen vinden dat de traditionele media een progressieve monocultuur uitdragen. Dat voedt het wantrouwen, zegt Jansen. Hij noemt het voorbeeld van de Hunter Biden-laptopaffaire. Drie weken vóór de verkiezingen verscheen een artikel over compromitterende mails die Biden senior konden schaden. Het Biden-campagneteam noemde het Russische desinformatie; de meeste media namen dat over en negeerden het artikel.
Na de verkiezingen bleken de mails wel degelijk te bestaan. Volgens een peiling zou 31 procent van de kiezers anders hebben gestemd als ze dat hadden geweten. Ook de slechte gezondheid van president Biden in zijn laatste ambtsjaar, werd door een aantal nieuwszenders nauwelijks belicht.
Journalisten zijn volgens Jansen te veel gewend geraakt aan een frame waarin Republikeinen de ‘bad guys’ zijn en Democraten de ‘good guys’. Daardoor wordt nieuws te vaak door dit frame geperst.
Media als onderdeel van het systeem
Door mediabedrijven met uitgesproken politieke voorkeuren zijn journalisten in de VS minder onafhankelijke waakhonden en eerder onderdeel van het politieke krachtenveld geworden, aldus Jansen. Dat maakt democratische controle kwetsbaar, zowel in de VS als mogelijk in Nederland.
Met media die een eigen opinie uitdragen en eigenaren die uit zijn op een wit voetje bij de president, zijn de media niet langer de waakhond van de democratie maar onderdeel van het systeem, aldus Jansen.
De politiek wordt gewantrouwd, de traditionele media worden gewantrouwd in de VS. Regerings-kritische media hebben het moeilijk. Democratie is niet langer vanzelfsprekend. Volgens Jansen is in Nederland dit kantelpunt ook niet ver weg.
Panel: “Misschien zeggen we over tien jaar: Trump was nog een lieverdje”
In het aansluitende panelgesprek met Bianca Pander (BKB), Raymond Mens en Casper Thomas (De Groene Amsterdammer), onder leiding van Jort Kelder, klonk dezelfde zorg. Trump mag dan op zijn retour zijn, het democratisch verval is dat allerminst.
Pander wees op de enorme hoeveelheid desinformatie in de VS: ‘Zó veel dat mensen bijna geen nieuws meer tot zich nemen.’
Kelder vroeg herhaaldelijk of deze ontwikkelingen ook in Nederland denkbaar zijn. Een eenduidig antwoord kwam er niet, al werd wel erkend dat ook hier politici, zoals Wilders en Van der Plas, de media regelmatig neerzetten als tegenstander.
‘De waarheid is onderdeel van het debat geworden,’ concludeerde een van de panelleden. ‘Iedereen heeft een eigen versie van wat er is gebeurd.’
Over Paul Jansen
Paul Jansen (58) is sinds 2023 Amerika-correspondent voor De Telegraaf. Eerder was hij acht jaar hoofdredacteur en politiek commentator. Het was Kees Lunshof die hem aanstelde als chef van de parlementaire redactie. Ook werkte hij als correspondent in Indonesië.
Over de Kees Lunshoflezing
De jaarlijkse lezing eert Kees Lunshof (1945–2007), politiek commentator en adjunct-hoofdredacteur van De Telegraaf. Lunshof stond bekend om zijn scherpe, heldere columns en werd in 1992 bekroond met de Anne Vondelingprijs. Hij was voorzitter van Nieuwspoort toen hij op 61-jarige leeftijd overleed.
Heeft u de Kees Lunshoflezing gemist? U kunt de lezing hier terugkijken. Liever teruglezen? Dat kan hier.
